Zabezpieczenia umów handlowych, część 2.
Porady prawnika
Klaudyna Jarzec
Aplikant radcowski
klaudyna.jarzec@lawfirm.com.pl
W pierwszej części artykułu zaakcentowałyśmy, że każdy przedsiębiorca – zawierając umowę handlową w zakresie prowadzonej działalności – powinien zadbać o zabezpieczenie wykonania umowy, a szczególnie o płatności za świadczone usługi czy dostarczany/sprzedawany towar. Ustanowienie zabezpieczenia zmniejszy ryzyko niewywiązania się przez drugą stronę z umowy, a gdy już do tego dojdzie ułatwi dochodzenie należnej zapłaty. Właściwy dobór zabezpieczenia i jednoczesne ustanowienie kilku zabezpieczeń lub odpowiednie łączenie zabezpieczeń zwiększy bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. Omówiłyśmy już weksel in blanco wraz z deklaracją oraz zastaw – pozostała zatem kwestia dobrowolnego poddania się egzekucji i gwarancji bankowej.
Kamila Oleksiak
Radca prawny
kamila.oleksiak@lawfirm.com.pl
www.kancelaria-radcy-prawnego-kamila-oleksiak-berezinska.pl/kancelaria/
Dobrowolne poddanie się egzekucji w trybie Kodeksu postępowania cywilnego
Dobrowolne poddanie się egzekucji przez dłużnika jest jednym z bardziej popularnych sposobów zabezpieczenia wierzytelności wynikających z umów handlowych. Przede wszystkim pozwala uniknąć długotrwałych postępowań spornych, których przedmiot stanowiłoby istnienie bądź nieistnienie stosunku prawnego.
Dobrowolne poddanie się egzekucji zostało uregulowane w art. 777 § 1 ust. 4 i 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.1964, Nr 43 poz. 296 z późn. zm.). Istota tego zabezpieczenia polega na wyrażeniu przed dłużnika zgody na dochodzenie od niego w drodze postępowania egzekucyjnego świadczeń wynikających z umowy handlowej, bez konieczności uzyskania uprzednio wyroku sądu zasądzającego świadczenie. Dla swojej skuteczności oświadczenie dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji wymaga formy aktu notarialnego.
Akt notarialny, w którym dłużnik poddaje się egzekucji, może obejmować obowiązek zapłaty określonej kwoty pieniężnej, wydania rzeczy, wydania lokalu, nieruchomości, wydania statku, uiszczenia innych rzeczy zamiennych, ilościowo w tym akcie notarialnym oznaczonych, a także wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej. Ponadto, przedmiotowe oświadczenie powinno spełniać dodatkowe warunki. Jeśli oświadczenie ma zabezpieczać roszczenie pieniężne, wówczas należy w nim określić kwotę świadczenia i termin zapłaty, a w przypadku zabezpieczenia obowiązku wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej należy określić termin wydania rzeczy i podstawę prawną świadczenia, z kolei w przypadku obowiązku wydania rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku należy podać ilość rzeczy i także termin ich wydania.
W celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego na podstawie oświadczenia dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji konieczne jest wystąpienie uprzednio do sądu o nadanie temu oświadczeniu klauzuli wykonalności. W trakcie postępowania o nadanie klauzuli wykonalności sąd bada jedynie, czy zostały spełnione warunki formalne określone w powołanych wyżej przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, nie rozstrzyga natomiast sporu stron odnośnie istnienia bądź nieistnienia zabezpieczonego zobowiązania. Wierzyciel – dysponując oświadczeniem dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji, opatrzonym klauzulą wykonalności – może żądać wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Pamiętajmy, iż do wniosku do komornika o wszczęcie egzekucji należy załączyć oryginał oświadczenia dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji, opatrzonego klauzulą wykonalności.
Opisana forma zabezpieczenia znacznie ułatwia dochodzenie od dłużnika wykonania zabezpieczonych w ten sposób zobowiązań. Jednak nie ma ona charakteru rzeczowego, co oznacza, że zaspokojenie może nastąpić wyłącznie z majątku dłużnika. W konsekwencji efektywność tej formy zabezpieczenia zależy od aktualnej sytuacji finansowej i stanu majątku dłużnika.
Gwarancja bankowa
Gwarancja bankowa jest jednym z najbardziej skutecznych i pożądanych w obrocie gospodarczym zabezpieczeń. Minimalizuje ryzyko niezrealizowania umowy, zwiększa wiarygodność przedsiębiorcy, o czym świadczy fakt, iż sam bank zobowiązuje się do uiszczenia wynikającej z umowy należności.
Gwarancja bankowa uregulowana jest w art. 80 i następnych ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. 1997 r. Nr 140 poz. 939 z późn. zm.) („Gwarancja”). Gwarancja jest abstrakcyjnym zobowiązaniem banku do zapłaty beneficjentowi gwarancji (np. przedsiębiorcy dostarczającemu lub sprzedającemu towar) kwoty wskazanej w gwarancji, jako kwoty maksymalnej, na wypadek gdyby zleceniodawca gwarancji (np. przedsiębiorca zamawiający lub kupujący towar), na zlecenie którego gwarancja została wystawiona, nie wywiąże się ze swojego zobowiązania.
:
Gwarancja jest zobowiązaniem niezależnym, samodzielnym w stosunku do umowy handlowej zawartej między zleceniodawcą a beneficjentem gwarancji bankowej. Gwarancja musi być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności.
Praktyka bankowa ukształtowała kilka rodzajów gwarancji. Najczęściej spotykaną gwarancją bankową jest gwarancja zapłaty za zakupiony towar lub usługę. Występuje także gwarancja spłaty kredytu przez zleceniodawcę udzielona z reguły przez inny bank, niż ten, który jest kredytodawcą. W oparciu o inne kryterium podziału wyróżnia się gwarancje bezwarunkowe, płatne na pierwsze żądanie lub warunkowe, gdy wskazane są warunki, po spełnieniu których bank wypłaca kwotę określoną w gwarancji, np. okazaniu niezapłaconych faktur, dokumentów przewozowych. Gwarancja może być także terminowa lub bezterminowa. Na podstawie gwarancji bank może zobowiązać się do zapłaty kwoty wyrażonej w złotówkach, euro, jak i w dolarach amerykańskich, a także w innej walucie.
Gwarancja może być zabezpieczeniem każdej transakcji, aczkolwiek z uwagi na jej koszt w wysokości od 0,2 do kilku procent kwoty gwarancji, zasadne jest stosowanie jej przy większych transakcjach. Wadą gwarancji jest czasochłonna procedura jej ustanowienia.
Gwarancja jest zabezpieczeniem korzystnym dla obu stron. Z jednej stron stanowi potwierdzenie wiarygodności zlecającego gwarancję, z drugiej zaś daje beneficjentowi gwarancji pewność zaspokojenia roszczenia zabezpieczonego gwarancją. Pełną wiarygodność transakcji zapewnia gwarancja o charakterze nieodwołalnym i bezwarunkowym.
Z uwagi na obszerność tematu artykuł stanowi omówienie jedynie kilku zabezpieczeń wybranych z listy podanej na początku artykułu. Ponadto, celem uzupełnienia, uwadze polecamy artykuł „Hipoteka po nowelizacji”, umieszczony w numerze 4 Gazety Małych i Średnich Przedsiębiorstw.
Dobrowolne poddanie się egzekucji przez dłużnika jest jednym z bardziej popularnych sposobów zabezpieczenia wierzytelności wynikających z umów handlowych. Przede wszystkim pozwala uniknąć długotrwałych postępowań spornych, których przedmiot stanowiłoby istnienie bądź nieistnienie stosunku prawnego.
Dobrowolne poddanie się egzekucji zostało uregulowane w art. 777 § 1 ust. 4 i 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.1964, Nr 43 poz. 296 z późn. zm.). Istota tego zabezpieczenia polega na wyrażeniu przed dłużnika zgody na dochodzenie od niego w drodze postępowania egzekucyjnego świadczeń wynikających z umowy handlowej, bez konieczności uzyskania uprzednio wyroku sądu zasądzającego świadczenie. Dla swojej skuteczności oświadczenie dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji wymaga formy aktu notarialnego.
Akt notarialny, w którym dłużnik poddaje się egzekucji, może obejmować obowiązek zapłaty określonej kwoty pieniężnej, wydania rzeczy, wydania lokalu, nieruchomości, wydania statku, uiszczenia innych rzeczy zamiennych, ilościowo w tym akcie notarialnym oznaczonych, a także wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej. Ponadto, przedmiotowe oświadczenie powinno spełniać dodatkowe warunki. Jeśli oświadczenie ma zabezpieczać roszczenie pieniężne, wówczas należy w nim określić kwotę świadczenia i termin zapłaty, a w przypadku zabezpieczenia obowiązku wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej należy określić termin wydania rzeczy i podstawę prawną świadczenia, z kolei w przypadku obowiązku wydania rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku należy podać ilość rzeczy i także termin ich wydania.
W celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego na podstawie oświadczenia dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji konieczne jest wystąpienie uprzednio do sądu o nadanie temu oświadczeniu klauzuli wykonalności. W trakcie postępowania o nadanie klauzuli wykonalności sąd bada jedynie, czy zostały spełnione warunki formalne określone w powołanych wyżej przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, nie rozstrzyga natomiast sporu stron odnośnie istnienia bądź nieistnienia zabezpieczonego zobowiązania. Wierzyciel – dysponując oświadczeniem dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji, opatrzonym klauzulą wykonalności – może żądać wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Pamiętajmy, iż do wniosku do komornika o wszczęcie egzekucji należy załączyć oryginał oświadczenia dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji, opatrzonego klauzulą wykonalności.
Opisana forma zabezpieczenia znacznie ułatwia dochodzenie od dłużnika wykonania zabezpieczonych w ten sposób zobowiązań. Jednak nie ma ona charakteru rzeczowego, co oznacza, że zaspokojenie może nastąpić wyłącznie z majątku dłużnika. W konsekwencji efektywność tej formy zabezpieczenia zależy od aktualnej sytuacji finansowej i stanu majątku dłużnika.
Gwarancja bankowa
Gwarancja bankowa jest jednym z najbardziej skutecznych i pożądanych w obrocie gospodarczym zabezpieczeń. Minimalizuje ryzyko niezrealizowania umowy, zwiększa wiarygodność przedsiębiorcy, o czym świadczy fakt, iż sam bank zobowiązuje się do uiszczenia wynikającej z umowy należności.
Gwarancja bankowa uregulowana jest w art. 80 i następnych ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. 1997 r. Nr 140 poz. 939 z późn. zm.) („Gwarancja”). Gwarancja jest abstrakcyjnym zobowiązaniem banku do zapłaty beneficjentowi gwarancji (np. przedsiębiorcy dostarczającemu lub sprzedającemu towar) kwoty wskazanej w gwarancji, jako kwoty maksymalnej, na wypadek gdyby zleceniodawca gwarancji (np. przedsiębiorca zamawiający lub kupujący towar), na zlecenie którego gwarancja została wystawiona, nie wywiąże się ze swojego zobowiązania.
:
Gwarancja jest zobowiązaniem niezależnym, samodzielnym w stosunku do umowy handlowej zawartej między zleceniodawcą a beneficjentem gwarancji bankowej. Gwarancja musi być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności.
Praktyka bankowa ukształtowała kilka rodzajów gwarancji. Najczęściej spotykaną gwarancją bankową jest gwarancja zapłaty za zakupiony towar lub usługę. Występuje także gwarancja spłaty kredytu przez zleceniodawcę udzielona z reguły przez inny bank, niż ten, który jest kredytodawcą. W oparciu o inne kryterium podziału wyróżnia się gwarancje bezwarunkowe, płatne na pierwsze żądanie lub warunkowe, gdy wskazane są warunki, po spełnieniu których bank wypłaca kwotę określoną w gwarancji, np. okazaniu niezapłaconych faktur, dokumentów przewozowych. Gwarancja może być także terminowa lub bezterminowa. Na podstawie gwarancji bank może zobowiązać się do zapłaty kwoty wyrażonej w złotówkach, euro, jak i w dolarach amerykańskich, a także w innej walucie.
Gwarancja może być zabezpieczeniem każdej transakcji, aczkolwiek z uwagi na jej koszt w wysokości od 0,2 do kilku procent kwoty gwarancji, zasadne jest stosowanie jej przy większych transakcjach. Wadą gwarancji jest czasochłonna procedura jej ustanowienia.
Gwarancja jest zabezpieczeniem korzystnym dla obu stron. Z jednej stron stanowi potwierdzenie wiarygodności zlecającego gwarancję, z drugiej zaś daje beneficjentowi gwarancji pewność zaspokojenia roszczenia zabezpieczonego gwarancją. Pełną wiarygodność transakcji zapewnia gwarancja o charakterze nieodwołalnym i bezwarunkowym.
Z uwagi na obszerność tematu artykuł stanowi omówienie jedynie kilku zabezpieczeń wybranych z listy podanej na początku artykułu. Ponadto, celem uzupełnienia, uwadze polecamy artykuł „Hipoteka po nowelizacji”, umieszczony w numerze 4 Gazety Małych i Średnich Przedsiębiorstw.
|
nr 10(114)2011  |
|
