Sprawdź czy nie jesteś bankrutem
Analiza finansowa przedsiębiorstwa, część 8
W jaki sposób przewidzieć, czy naszej firmie nie grożą poważne kłopoty finansowe lub nawet bankructwo? Jak stwierdzić, czy bank pożyczy nam pieniędzy niezbędnych do dalszego funkcjonowania firmy? W odpowiedzi na te pytania pomocny jest jeden z najpopularniejszych wskaźników badających kondycję finansową firmy – wskaźnik Altmana.
W kontrolowaniu sytuacji finansowej naszego przedsiębiorstwa, obok dobrego księgowego, niezbędnym elementem jest równoległe wykorzystywanie obiektywnych wskaźników finansowych. Wskaźniki te powinny być wykorzystywane przez właścicieli firm, doradców podatkowych czy księgowych w celu wykrycia we wczesnym stadium kłopotów finansowych przedsiębiorstwa. Są one pomocne przy przewidywaniu i diagnozowaniu niekorzystnych symptomów pojawiających się w toku bieżącej działalności firmy.
Jak cię ocenia twój bank?
Najchętniej stosowanym wskaźnikiem, ze względu na łatwość wyznaczenia oraz ostateczną interpretację, jest tzw. wskaźnik Altmana. Określa on zdolność kredytową oraz wypłacalność przedsiębiorstwa, a także wskazuje na zagrożenia dotyczące finansów firmy.
Warto zapoznać się z tym wskaźnikiem, zwłaszcza, że jest on powszechnie wykorzystywany przez bankowców badających zdolność kredytową oraz wypłacalność swoich potencjalnych kredytobiorców.
Konstrukcja wskaźnika opiera się na trzech podstawowych założeniach:
- Im wyższy poziom bieżących aktywów firmy, tym mniejsze prawdopodobieństwo utraty płynności, która jest pierwszym symptomem kłopotów finansowych firmy.
- Im większe zadłużenie firmy, tym większe prawdopodobieństwo niewypłacalności.
- Im większy udział aktywów niepracujących, tym niższa efektywność działalności gospodarczej a tym samym mniejsza zdolność firmy do generowania zysków.
To właśnie powyższe przesłanki stały się podstawą do skonstruowania syntetycznego wskaźnika nazwanego wskaźnikiem globalnym Z. Założenia nowego wskaźnika zaprezentował Altman po raz pierwszy w 1968 r., wielokrotnie go modyfikując w kolejnych latach.
Nie tylko dla korporacji
Wśród zaproponowanych przez Altmana sposobów oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa najbardziej znany jest ten stosowany przez firmy, które mogą określić swoją wartość rynkową. Wartość tę można poznać codziennie na podstawie notowań giełdowych albo w wyniku wewnętrznego audytu w firmie.
Co jednak zrobić, gdy firma nie jest spółką notowaną na giełdzie ani nie przeprowadza audytów? Pomocnym staje się zmodyfikowany wskaźnik Altmana, który stosowany jest przy ocenie mniejszych przedsięwzięć gospodarczych. Szczególnie przydatnym narzędziem może okazać się właśnie w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw.
Jak interpretować wskaźnik?
Ze względu na stosunkową łatwość w wyznaczeniu wartości wskaźnika model Altmana jest chyba najczęściej wykorzystywany w praktyce, również polskiej, chociaż słyszy się głosy o niepełnym dostosowaniu jego wskazań do realiów naszego kraju. Jak wspomniano wcześniej, model E. I. Altmana charakteryzuje zdolność kredytową oraz wypłacalność przedsiębiorstwa, a także ocenę symptomów zagrożenia upadłością. Model ten łączy tradycyjną analizę finansową przedsiębiorstwa z metodą statystyczną. Przedstawiony przez Altmana model w odniesieniu do firm, w stosunku do których nie można wyznaczyć wartości rynkowej, wykorzystuje tzw. analizę dyskryminacyjną. Efektem badań jest parametr globalny (Z). Do jego obliczenia stosuje się 4 wskaźniki składowe:
Wskaźnik X1 – majątek obrotowy/aktywa ogółem, służący do pomiaru płynności finansowej oraz struktury aktywów firmy.
Wskaźnik X2 – zysk netto/aktywa ogółem, mierzący efektywność wykorzystania aktywów firmy.
Wskaźnik X3 – zysk brutto powiększony o zapłacone odsetki/aktywa, mierzący efektywność firmy korzystającej z zewnętrznych źródeł finansowania, ocenia rentowność firmy wykorzystującej zewnętrzne źródła finansowania odniesioną do wartości aktywów.
Wskaźnik X4 – kapitał własny/zobowiązania ogółem, służący do oceny efektu wspomagania finansowego czyli tzw. dźwigni finansowej.
Do każdego z zaprezentowanych wskaźników przypisany jest pewien stały mnożnik. Ostateczną wartość wskaźnika
Z otrzymujemy przez zsumowanie wskaźników składowych. Wskaźnik ten w sposób syntetyczny określa aktualną kondycję finansową firmy, odnosząc ją do zaproponowanych przez Altmana wartości krytycznych.
Interpretacja otrzymanej wartości wskaźnika Z jest następująca:
- wskaźnik Z powyżej wartości 2,99 – firma znajduje się w dobrej sytuacji finansowej, ryzyko bankructwa jest niewielkie
- wskaźnik Z między 2,99 a 1,81 – ryzyko bankructwa nieokreślone
- wskaźnik Z poniżej wartości 1,81 – firma ma kłopoty finansowe ryzyko upadku firmy w ciągu najbliższych 2 lat jest bardzo prawdopodobne.
Sam wskaźnik nie wystarczy
Wykorzystując wskaźnik Altmana do określenia kondycji finansowej firmy, nie należy zapominać o kilku nader ważnych ograniczeniach i uwarunkowaniach jego stosowania:
- zmienności wskaźników w czasie oraz w wielu wypadkach przypadkowości ich kształtowania
- analiza Altmana może mieć tylko i wyłącznie charakter doradczy, dlatego należy ją bezwzględnie uzupełnić wielowymiarową analizą finansową
- pojedynczy wskaźnik Z odnoszący się do danego przedsiębiorstwa musi być porównany z wartościami średnimi uzyskanymi przez daną branżę lub przeciętnymi dla danego rodzaju działalności
- wartość wskaźnika dla danego roku może mieć charakter przypadkowy, dlatego warto jest się przyjrzeć jego wartości na przestrzeni ostatnich kilku lub kilkunastu lat i uchwycić kształtowanie się trendu.
Altman oszacował dodatkowo dwa podstawowe błędy, którymi może być obarczony ostateczny wskaźnik Z. Pierwszym jest możliwość bankructwa mimo dobrej kondycji finansowej, drugi to – prawdopodobieństwo, że mimo niekorzystnej sytuacji finansowej, firma będzie nadal funkcjonowała na rynku. Altman ocenił te prawdopodobieństwa odpowiednio na 6 i 3 proc.
Praktyczne zastosowanie wskaźnika Altmana przy ocenie kondycji finansowej firm potwierdziło jednak jego wysoką skuteczność.
Około 95 proc. firm upadających w ciągu pierwszego roku oraz 72 proc. po dwóch latach zakwalifikowanych zostało przez analizę Altmana do grupy bankrutów, a więc takich, dla których globalny wskaźnik Z spadł poniżej wartości 1,81.
Wskaźnik Altmana dla firm, które mogą określić swoją wartość rynkową
Z= 1,2X1 + 1,4X2 + 3,3X3 + 0,6X4 + 0,999X5
gdzie:
X1 = majątek obrotowy / aktywa ogółem
X2 = zysk netto / aktywa ogółem
X3 = EBIT* / aktywa ogółem
X4 = kapitalizacja rynkowa spółki / zobowiązania ogółem
X5 = przychody netto ze sprzedaży / aktywa ogółem
* (EBIT= zysk brutto powiększony o zapłacone odsetki)
Przedsiębiorstwa z wartością wskaźnika powyżej 2,99 są przedsiębiorstwami o dobrej kondycji finansowej.
Przedsiębiorstwa z wartością wskaźnika poniżej 1,81 są potencjalnymi bankrutami.
Wartością graniczną rozdzielającą te dwa zbiory firm jest wartość 2,675.
Wskaźnik Altmana dla firm, które nie mogą określić swojej wartości rynkowej
Z= 6,56X1 + 3,26X2 + 6,72X3 + 1,05X4
gdzie:
X1 = majątek obrotowy/aktywa ogółem
X2 = zysk netto/aktywa ogółem
X3 = EBIT*/aktywa ogółem
X4 = kapitał własny/zobowiązania ogółem
* (EBIT= zysk brutto powiększony o zapłacone odsetki)
Przedsiębiorstwa z wartością wskaźnika powyżej 2,99 są przedsiębiorstwami o dobrej kondycji finansowej.
Przedsiębiorstwa z wartością wskaźnika poniżej 1,81 to potencjalni bankruci.
Wartością graniczną rozdzielającą te dwa zbiory firm jest wartość 2,675.
