Inwestycje na rynku dzie� sztuki

Sztuka inwestowania w sztuk�

Kwiecie� 12, 2014 Krzysztof Borowski Wydanie nr 4(143)2014 Wy�wietlono: 2884 razy

Inwestycje na rynku dzie� sztuki wchodz� w sk�ad bardziej z�o�onego poj�cia, jakim s� inwestycje alternatywne. Inwestycje na rynku dzie� sztuki reprezentuj� najwi�kszy segment inwestycji alternatywnych.

Na kolejnych miejscach – pod wzgl�dem zainwestowanych kwot – mo�na wymieni� rynek win inwestycyjnych, diamentów, autografów i pami�tek po znanych osobisto�ciach (memorabilia)(1).

Elementy charakterystyczne rynku dzie� sztuki

Rynek sztuki charakteryzuje si� wieloma cechami, wyra�nie oddzielaj�cymi go od rynku akcji czy obligacji. Jak wynika z bada� Delloitte, wi�kszo�� osób, to jest 97 proc. dokonuje zakupu dzie� sztuki z powodów estetyczno-emocjonalnych, a oko�o 45 proc. kupuj�cych w celach inwestycyjnych. Do podstawowych wyró�ników rynku dzie� sztuki na tle tradycyjnych sk�adników portfela aktywów nale��:

niska p�ynno�� – wiele spo�ród dzie� sztuki charakteryzuje ograniczona p�ynno��. Dzie�ami sztuki nie handluje si� na gie�dzie – tak jak ma to miejsce w przypadku akcji lub obligacji. Miejscem obrotu dzie�ami sztuki s� g�ównie aukcje i licytacje organizowane przez takie domy aukcyjne, jak Christies, Sotheby’s, a w Polsce Rempex czy Polswiss Art. W wielu przypadkach nie dochodzi do zawarcia transakcji – cena wywo�awcza jest zbyt wysoka. W innych zawierane s� transakcje mi�dzy dwoma stronami w drodze umów cywilno-prawnych. Wycena dzie� sztuki w ogromnej liczbie przypadków odbywa si� sporadycznie, w trakcie trwania aukcji lub te� licytacji, a nie codziennie lub wiele razy w ci�gu dnia, jak to ma miejsce na rynkach finansowych. Mankamentem rynku handlu sztuk� jest brak globalnej czy nawet krajowej bazy danych o sprzedanych oraz licytowanych obiektach, co pozwoli�oby analitykom i kolekcjonerom na przeprowadzanie pog��bionych analiz.

O rynku kolekcjonerskim mówi si�, �e jest to rynek „3D”. Okre�lenie pochodzi od pierwszych liter angielskich s�ów opisuj�cych sytuacj�, kiedy przedmiot pojawia si� na aukcji:

Death – �mier� kolekcjonera. Spadkobiercy dokonuj� sprzeda�y odziedziczonych aktywów.
Debts – d�ugi. Kolekcjoner w obliczu bankructwa decyduje si� na sprzeda� dzie�a.
Divorce – rozwód. Przedmiot kolekcjonerski pojawia si� na aukcji w momencie przeprowadzania przez par� rozwodu i podzia�u maj�tku.

trudno�� okre�lenia warto�ci rynkowej inwestycji – czasem, kiedy konieczne staje si� okre�lenie ceny, nale�y dokona� jej oszacowania. Je�li w trakcie aukcji lub licytacji, cena przedmiotu nie osi�gn�a nawet warto�ci wywo�awczej, nadal nie jest znana rynkowa warto�� przedmiotu. W nielicznych przypadkach dochodzi do zawarcia po licytacji tzw. transakcji warunkowej, tj. po ni�szej cenie ni� cena wywo�awcza – pod warunkiem, �e oferta z�o�ona przez kolekcjonera zostanie zaakceptowana przez w�a�ciciela dzie�a – w tym przypadku mo�na tak�e mówi� o ustaleniu ceny rynkowej dzie�a sztuki.

d�u�szy horyzont inwestycyjny – inwestycje na tym rynku charakteryzuj� si� d�ugim horyzontem inwestycyjnym – w przypadku wielu klas inwestycji alternatywnych, cz�sto wieloletnim (przyjmuje si�, �e na rynku obrazów minimalny horyzont inwestycyjny wynosi ok. pi�ciu lat). Na pewno nie jest to rynek przeznaczony dla spekulantów, którzy w ci�gu kilku godzin czy dni chcieliby uzyska� bardzo wysok� stop� zwrotu. Utrzymywanie inwestycji przez wiele lat oraz niska p�ynno�� s� rekompensowane przez wy�sze stopy zwrotu realizowane w d�u�szych horyzontach czasowych.

nieregularno�� przep�ywów pieni�nych generowanych przez dzie�a sztuki – z uwagi na fakt, i� jest to ma�o p�ynny rynek, równie� przychody finansowe z tytu�u sprzeda�y tych aktywów nie mog� by� z góry zaplanowane.

rynek wymagaj�cy du�ej wiedzy – ta cecha jest doskonale widoczna na rynku kolekcjonerskim (zw�aszcza na rynku pasji). Kolekcjonerzy musz� opanowa� ogromny zasób wiedzy w w�skiej dziedzinie zanim stan� si� w niej ekspertami. Zanim potrafi� odró�ni� falsyfikat od prawdziwego przedmiotu, a tak�e zanim b�d� dobrze orientowa� si� we wszystkich detalach i szczegó�ach zbieranych przedmiotów. Po latach �mudnych studiów b�d� umieli tak�e okre�li� ich przybli�on� warto�� rynkow�.

ograniczenia w dost�pie do informacji – pewna grupa inwestorów zawsze b�dzie znajdowa�a si� w pozycji uprzywilejowanej w stosunku do innych (asymetria informacji). Fakt ten jest g�ówn� przyczyn� wyst�powania nieefektywno�ci rynków inwestycji alternatywnych (a zw�aszcza kolekcjonerskiego). Jednak w ostatnich latach obserwuje si� coraz szerszy dost�p do informacji, g�ównie za spraw� Internetu. Wcze�niej informacje o cenach uzyskiwanych przez dzie�a sztuki w trakcie licytacji nie by�y publikowane lub te� by�y udost�pniane jedynie w katalogach poszczególnych domów aukcyjnych. Nie ma natomiast informacji na temat cen sprzeda�y w galeriach dzie� sztuki.

wyst�powanie inwestorów niemaksymalizuj�cych zysku – s� to inwestorzy gotowi zap�aci� wysok� cen�, aby tylko wej�� w posiadanie upragnionego przedmiotu – przyk�adowo zapaleni kolekcjonerzy, muzea, a tak�e banki. Ci pierwsi s� gotowi wywindowa� notowania do niebotycznych poziomów, aby naby� obiekt swoich po��da�, na który czekali wiele lat zanim pojawi� si� na aukcji. Muzea posiadaj� du�� si�� nabywcz� – cz�sto inwestorzy prywatni nie mog� konkurowa� z nimi w trakcie licytacji. Banki dokonuj� zakupu dzie� sztuki g�ównie w celach inwestycyjnych – ich kolekcje licz� w wielu przypadkach ponad kilkadziesi�t tysi�cy obiektów. Oprócz wy�ej wymienionych grup inwestorów nale�y wspomnie� jeszcze o korporacjach nabywaj�cych dzie�a sztuki w celu wystroju wn�trz. W ostatnich latach na rynku inwestycji alternatywnych dzia�a coraz wi�cej wyspecjalizowanych funduszy inwestycyjnych, którzy gromadz�c �rodki od wielu inwestorów staraj� si� skutecznie rywalizowa� z nabywcami indywidualnymi i muzeami, w trakcie licytacji. Cz�sto w celu dokonania zakupu na rynku dzie� sztuki inwestorzy indywidualni tworz� konsorcja nabywcze, które dzia�aj� na zasadzie zbli�onej do Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (po zebraniu kapita�u od inwestorów spó�ka nabywa dzie�a, po czym wraz ze wzrostem ich warto�ci ro�nie warto�� jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych).

wyst�powanie mód – w okre�lonych interwa�ach czasowym wi�kszym zainteresowaniem ciesz� si� pewne klasy lub podklasy aktywów. Ta cecha jest doskonale widoczna na rynku dzie� sztuki. W Polsce od pocz�tku XXI wieku ceny obrazów Jacka Malczewskiego i Wojciecha Kossaka osi�gaj� ni�sze ceny ni� pod koniec XX wieku. Popyt inwestorów koncentruje si� na sztuce nowoczesnej z lat 60. XX wieku. Innym ciekawym przypadkiem jest to, co zdarzy�o si� na rynku dzie� sztuki pod koniec lat 80. ubieg�ego wieku. Inwestorzy japo�scy nabywali wówczas g�ównie obrazy impresjonistów i postimpresjonistów, doprowadzaj�c w ten sposób do silnego przewarto�ciowania tego segmentu dzie� sztuki.

1 2 Nast�pna strona >>