Obowi�zkowe pe�nomocnictwa

To prawo trzeba zmieni�

Listopad 17, 2008 Wojciech Serafi�ski Wydanie nr 11(79)2008 Wy�wietlono: 1241 razy

W ka�dym post�powaniu podatkowym czy administracyjnym strona post�powania mo�e dzia�a� przez pe�nomocnika (art. 32. kodeksu post�powania administracyjnego i art. 136 ordynacji podatkowej, dalej o.p.). Pomini�cie przez organ prowadz�cy post�powanie pe�nomocnika strony jest równoznaczne z pomini�ciem strony w post�powaniu administracyjnym (wyrok NSA z 10 lutego 1987 r., SA/Wr 875/86, ONSA 1987, nr 1, poz. 13). Przepisy te s� jasne i sprzyjaj� w sytuacjach, w których strona nie czuje si� na si�ach, aby reprezentowa� siebie w tocz�cym si� post�powaniu. S� jednak przepisy w ordynacji podatkowej, które wr�cz zmuszaj� podatników do ustanawiania pe�nomocników, a to moim zdaniem prowadzi do ra��cego naruszenie konstytucyjnych praw podatników.

Zgodnie z tre�ci� art. 147. §.1. o.p.: W razie wyjazdu za granic� na okres co najmniej 2 miesi�cy, strona obowi�zana jest do ustanowienia pe�nomocnika do spraw dor�cze�>. Podobne wymuszenie ustanowienia pe�nomocnika zawiera art. 284. § 1. o.p.: (...) Kontrolowany jest obowi�zany wskaza� osob�, która b�dzie go reprezentowa�a w trakcie kontroli, w czasie jego nieobecno�ci, je�eli nie wskaza� tej osoby w trybie art. 281a. Oba przepisy zdaj� si� w sposób niedopuszczalny ingerowa� w prawo ustanawiania pe�nomocnika. Strona przecie� mo�e sobie nie �yczy�, aby jej sprawami zajmowa� si� kto� inny. Wi��e si� z tym przecie� konieczno�� udost�pniania informacji stanowi�cych ró�nego rodzaju tajemnice, nie tylko dotycz�ce spraw maj�tkowych, ale te� i osobistych. �adne pa�stwo prawa nie powinno do ustanawiania pe�nomocników zmusza� swych obywateli, zw�aszcza w sytuacjach, w których obywatel chce dzia�a� sam i nie ma ochoty ustanawiania pe�nomocników. W Polsce jak zwykle jest inaczej ni� w cywilizowanych pa�stwach szanuj�cych wolno�ci obywatelskie. Tam ustanawianie pe�nomocnika jest prawem, a nie obowi�zkiem obywateli. I w prawa te pa�stwo nie powinno ingerowa�. Mo�na co najwy�ej ustanowi� dla strony kuratora, który zadba o jej interes, w sytuacji gdy nie mo�na ustali� miejsca pobytu strony, ale nie na si��, wbrew woli strony (takie mo�liwo�ci daje prawo cywilne). Prawo cywilne nie zawiera takich regulacji i nie zmusza strony do wyznaczania pe�nomocników, jedynie prawo karne okre�la sytuacje, w których ustanowienie profesjonalnego pe�nomocnika (adwokata) jest konieczne (i prawnie uzasadnione). St�d wymienione wy�ej przepisy winny by� jak najszybciej usuni�te.

Innym przyk�adem naruszania praw podatników jest prezentowana od niedawna wyk�adnia prawa dot. obowi�zku sk�adania do akt pe�nomocnictwa, w której bezzasadnie deprecjonuje si� ogólne pe�nomocnictwo z�o�one w aktach organów podatkowych. W wyroku NSA z 24 pa�dziernika 2007 r. (II FSK 1217/06) s�d uzna�, �e o stronie post�powania w rozumieniu art. 133. § 1. i art. 136. o.p. mo�na mówi� dopiero od momentu wszcz�cia post�powania podatkowego. Dope�nieniem tej regulacji ma by� art. 137. § 3. o.p., z którego wynika, �e pe�nomocnik do��cza do akt orygina� lub urz�dowo po�wiadczony odpis pe�nomocnictwa. S�d uzna�, �e skoro przepis ten mówi o aktach, to niew�tpliwie chodzi o akta post�powania podatkowego, które zak�ada si� od chwili wszcz�cia tego post�powania, a nie przed jego wszcz�ciem. Przecie� post�powanie nie mo�e toczy� si� przed jego wszcz�ciem, a to oznacza te�, �e nie mo�e by� wówczas akt sprawy, do których pe�nomocnik móg�by z�o�y� pe�nomocnictwo, w tym tak�e jego uwierzytelniony odpis. Zatem dopiero od chwili dor�czenia pe�nomocnictwa organowi prowadz�cemu post�powanie pe�nomocnik powinien by� zawiadamiany o wszystkich czynno�ciach i wzywany do udzia�u w nich, gdy� to zapewnia po�rednio udzia� strony w post�powaniu. Za tym wyrokiem posz�y oczywi�cie Wojewódzkie S�dy Administracyjne, a za nimi organy podatkowe i obecnie nie honoruj� pe�nomocnictw ogólnych, które znajduj� si� w aktach organów podatkowych.

Moim zdaniem ww. stanowisko s�dów jest b��dne i niepotrzebnie tylko komplikuje podatnikom �ycie. Pe�nomocnictwo winno bowiem do akt sprawy do��cza� si� wy��cznie w sytuacjach braku ogólnego pe�nomocnictwa w aktach organu podatkowego (oczywi�cie, z którego wynika, �e pe�nomocnik umocowany jest do wszystkich spraw, tak tocz�cych si�, jak i przysz�ych). I tak przepis ten winien by� interpretowany. Je�li organ chce mie� odpis pe�nomocnictwa w aktach konkretnej sprawy, to winien sporz�dzi� sobie odpis we w�asnym zakresie, jak robi� to np. s�dy administracyjne na podstawie § 26. ust. 2. zarz�dzenia nr 11 Prezesa NSA z 27 listopada 2003 r., a nie ��da� kolejnego pe�nomocnictwa lub jego odpisu, przed�u�aj�c tym samym tocz�ce si� post�powanie (trwaj� one i tak nazbyt d�ugo) i wymuszaj�c na podatnikach dodatkowe op�aty skarbowe. Podobny pogl�d wyrazi� w orzeczeniu z 27 wrze�nia 1989 r. w sprawie II ARN 29/89 (OSP 1990, nr 11-12, poz. 375) S�d Najwy�szy, szkoda, �e tak szybko przez s�dy administracyjne zapomniany. I znów zamiast zdrowego rozs�dku, s�dy tworz� skomplikowane wyk�adnie, które przecz� zdrowemu rozs�dkowi i pragmatyzmowi. S�dy posz�y nawet dalej i nie honoruj� pe�nomocnictw znajduj�cych si� w aktach administracyjnych, uwa�aj�c, �e osobne pe�nomocnictwo nale�y z�o�y� do akt spraw s�dowych. Jak wida� i w opisanym zakresie konieczna jest zmiana przepisów, gdy� w wyk�adni prawa brak ju� miejsca dla zdrowego rozs�dku i pragmatyki.

Wojciech Serafi�ski

Zapraszam Czytelników do nadsy�ania na e-mail: wojciech@serafinski.pl propozycji bubli prawnych – przepisów, które powinny by� uchylone lub zmienione, które w znacznym stopniu utrudniaj� przedsi�biorcom �ycie i nara�aj� ich na dodatkowe, niepotrzebne koszty.