Zmiany podatkowe, które zabijają polskie MŚP
MSP
Opublikowano projekt szerokiej nowelizacji ustaw o PIT, CIT i kilku innych aktów, której oficjalnym uzasadnieniem jest „uszczelnienie systemu” i „sprawiedliwość podatkowa”. Za tymi ogólnymi hasłami kryją się jednak bardzo konkretne, kosztowne i w praktyce skierowane głównie do polskich MŚP rozwiązania. Projekt ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r., więc jeśli zostanie uchwalony jesienią 2025 r., przedsiębiorcy będą mieli tylko kilka miesięcy na przygotowania.
To zdecydowanie za krótko, biorąc pod uwagę skalę rewolucji. Już teraz widać trzy obszary największego ryzyka: drastyczną podwyżkę ryczałtu dla usług świadczonych na rzecz spółek powiązanych, „uszczelnienie” ulgi mieszkaniowej i likwidację popularnych optymalizacji leasingowych, a także redefinicję IP BOX.
Równolegle wchodzi cyfrowa zmiana gry w CIT, czyli JPK_CIT, która dołoży stałej, szczegółowej sprawozdawczości elektronicznej. Źródłowo to wszystko wprost wynika z opublikowanego przez rząd projektu oraz omówień eksperckich.
Najgłośniejszy punkt to 17 proc. ryczałtu dla przedsiębiorców świadczących usługi na rzecz „własnych” spółek (osobowych lub kapitałowych), w których są wspólnikami, członkami zarządu albo pozostają podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów o cenach transferowych.
Zmiana obejmuje wiele usług, m.in.:
- doradcze, reklamowe, badawcze, architektoniczno-inżynierskie i projektowe,
- obsługę i wynajem nieruchomości,
- działalność badawczo-rozwojowa,
- handel i roboty budowlane.
Przykładowe skutki:
- handel – wzrost podatku z 3 do 17 proc.,
- usługi budowlane – wzrost podatku z 5,5 do 17 proc.,
- wynajem lokalu spółce – wzrost podatku z 8,5/12,5 do 17 proc.
Oznacza to wzrost podatku rzędu 100-600 proc., bez prawa do kosztów. Dla niskomarżowego handlu będzie to zabójcze.
Drugie ognisko zapalne to ulga mieszkaniowa. Do tej pory sprzedaż nieruchomości przed upływem 5 lat można było „uratować” przed PIT, jeśli w ciągu 3 lat środki poszły na własne cele mieszkaniowe, a w praktyce także na mieszkania kupowane dla dzieci czy pod wynajem. Projekt „doprecyzowuje”, że ulga ma służyć zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych podatnika, co ministerstwo wiąże z faktycznym brakiem innego mieszkania lub domu.
Jeśli ktoś sprzedaje większy lokal i chce nabyć mniejszy dla siebie oraz dwie kawalerki dla dzieci to ulga może przepaść, a 19 proc. PIT od dochodu z transakcji stanie się realnym kosztem. To nie jest uszczelnienie luki, tylko zmiana filozofii: odejście od neutralności podatkowej rodzinnych decyzji mieszkaniowych ku restrykcyjnemu „jeden dach nad głową”. Takie rozumienie wprost wynika z komunikacji resortu i serii omówień prasowych projektu.
Trzeci punkt to przecięcie popularnej ścieżki leasingu. Popularna, najczęściej stosowana ścieżka leasingu wyglądała następująco: leasing—wykup prywatny—darowizna w rodzinie-szybka sprzedaż bez PIT.
Obecnie po darowiźnie najbliższym, sprzedaż po pół roku bywała wolna od podatku. Po zmianach jeśli obdarowany sprzeda rzecz w ciągu 3 lat od darowizny, zapłaci PIT.
IP BOX – ograniczenie preferencji
Ograniczenie w tym zakresie są dwutorowe:
- dochody z IP BOX wchodzą do podstawy daniny solidarnościowej 4 proc. (powyżej 1 mln zł rocznie),
- z preferencji skorzystają zasadniczo tylko podatnicy:
- zatrudniający co najmniej 3 osoby (pełne etaty przez 300 dni w roku),
- lub ponoszący porównywalne koszty wynagrodzeń współpracowników.
W efekcie preferencja zostaje ograniczona do większych podmiotów. Freelancing i mikro-B+R zostaną wyeliminowane z systemu.
Reklasyfikacja B2B przez PIP
Od 2026 r. okręgowy inspektor pracy może decyzją administracyjną stwierdzić, że umowa B2B lub zlecenie to w rzeczywistości stosunek pracy, jeśli warunki wykonywania pracy odpowiadają stosunkowi pracy.
Decyzja jest natychmiast wykonalna w zakresie prawa pracy w zakresie:
- wynagrodzeń,
- urlopów,
- e-akt,
- zgłoszenia do ZUS.
Skutki podatkowo-składkowe dla okresów wstecznych – dochodzone są po upływie terminów odwoławczych lub po prawomocnym wyroku.
Projekt zakłada szybkie i władcze rozstrzygnięcia inspekcji oraz masową reklasyfikację sporów „etat czy B2B” do administracji.
JPK_CIT – cyfrowa sprawozdawczość
Od 1 stycznia 2025 r. – obowiązek dotyczy największych podmiotów (PGK i podatnicy CIT z przychodem powyżej 50 mln euro). Od 2026 r. – obowiązek będzie dotyczył kolejnych grup (m.in. podatnicy CIT i PIT prowadzący księgi i składający JPK_V7M). Od 2027 r. obejmie pozostałych podatników.
Zakres danych przekazywanych w JPK:
- węzeł kontrahenta z kodem kraju i od 2026 r. numerem NIP (o ile jest nadany),
- numer identyfikujący fakturę w KSeF,
- znaczniki podatkowe na poziomie kont (różnice bilans/podatek),
- osobna struktura dla środków trwałych i WNiP (JPK_ST_KR).
Wymogi dla firm:
- mapowanie planu kont do znaczników podatkowych,
- spójność danych z KSeF,
- słownik kontrahentów z krajami i identyfikatorami,
- uzupełnienie atrybutów w środkach trwałych (dla aktywów przyjętych do 1 stycznia 2025 r. część danych oznacza się jako „brak obowiązku”).
Konsekwencją wprowadzenia cyfrowej sprawozdawczości będą duże zmiany w ERP i księgowości, testy migracyjne i wysokie koszty. Błąd struktury lub brak zgodności z KSeF i słownikami będzie się wiązał z ryzykiem kontroli i sankcji.
Zmiany obowiązujące od 2025 r.
Choć największa fala regulacji nadchodzi od 2026 r., to nie można zapominać, że już od stycznia 2025 r. weszły w życie istotne modyfikacje w VAT, PIT, CIT i podatku od nieruchomości. Dla wielu firm oznaczają one dodatkowe obowiązki i pułapki, które nakładają się na projektowane reformy.
VAT
Zwolnienie podmiotowe także dla zagranicznych podatników
Zagraniczne firmy mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego w VAT. Polscy drobni przedsiębiorcy zderzą się z nową konkurencją działającą dodatkowo na preferencyjnych zasadach. Efekt? Lokalny biznes będzie konkurował z podmiotami, które wejdą na rynek z niższą barierą podatkową.
Zawężenie procedury marży
Oznacza to koniec z szerokim stosowaniem marży przy imporcie i zakupie dzieł sztuki od twórców. Ograniczenie mocno uderza w galerie i rynek kolekcjonerski.
System kaucyjny i nowe ewidencje
Obowiązek prowadzenia dodatkowej ewidencji nie spoczywa już tylko na producentach napojów, ale też na podmiotach reprezentujących.
8 proc. VAT na nawozy, środki ochrony roślin i pasze
Od kwietnia 2025 r. stawka jest doprecyzowana definicjami branżowymi. Każdy rolnik i dystrybutor musi teraz pilnować klasyfikacji towarów bardziej niż kiedykolwiek. Przeoczenie definicji to potencjalny spór i ryzyko podatkowe.
Integracja kasy z terminalem
Długo odraczany obowiązek nie wszedł w życie. Formalnie przepisy uchylono, co pokazuje legislacyjny chaos ostatnich lat.
CIT
Indywidualne stawki amortyzacji – dostępne tylko dla inwestycji w gminach o wysokim bezrobociu i niskiej zamożności. W teorii wsparcie lokalnych inwestycji, w praktyce – bardzo wąskie i trudne do spełnienia kryteria.
PIT
Metoda kasowa dla przychodów
Część przedsiębiorców może rozliczać przychody dopiero po zapłacie faktury. To realna ulga dla płynności, ale z wieloma wyjątkami i ograniczeniami.
Straty do odliczenia
Od teraz można je kompensować także przy ryczałcie
z najmu prywatnego czy sprzedaży przetworzonych produktów rolnych i zwierzęcych.
Podatek od nieruchomości
Nowe definicje
Dotyczą one budynku, budowli i obiektu budowlanego. Od 2025 r. to już nie tylko fundamenty i dach, ale też instalacje oraz wymóg robót budowlanych. Katalog budowli rozpisano szczegółowo w ustawie – wprost obejmuje elektrownie, magazyny energii czy fundamenty pod maszyny.
Obiekty małej architektury i trwały związek z gruntem
Pergole, grille, wiaty rowerowe i place zabaw formalnie objęto przepisami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Definicja „trwałego związku” jest szeroka i może prowadzić do sporów. Jeśli obiekt zostanie potraktowany jako budowla, podatek wyniesie 2 proc. od wartości (np. wiata o wartości 50 tys. zł = 1.000 zł rocznie).
Garaże jako część mieszkalna
Pomieszczenia na pojazdy w budynkach mieszkalnych zostały zrównane z częścią mieszkalną. Garaż w bryle domu/bloku liczony jest stawką mieszkalną (np. około 8 zł/m² rocznie). Gdy garaż traktowany jest jako osobny lokal użytkowy, podatek może wynieść nawet 22 zł/m².
Jeśli jednak garaż zostanie uznany jako budowla wówczas podatek wyniesie 2 proc. od wartości. W przypadku garażu którego wartość wynosi 100 tys. zł, roczny podatek wyniesie 2 tys. zł).
Autor: adwokat z kancelarii Pomorski Tax Legal Finance
|
nr 10(258)2025  |
|
