Zastrzeżenie zadatku w umowie a dochodzenie odszkodowania na zasadach ogólnych
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego – MSiP BIZNES
Wśród klauzul zastrzeganych przez strony umów cywilnoprawnych jedną z najpopularniejszych jest zadatek. Klauzula zadatku, o ile strony nie postanowiły inaczej oraz brak jest odmiennych zwyczajów miejscowych, oznacza, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. Natomiast w przypadku rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony (art. 394 k.c.). Zadatek jest zatem formą zryczałtowanej rekompensaty za niewykonanie umowy. Do żądania zadatku niezbędne jest jednak odstąpienie od umowy.
Czy jednak strona, która nabyła uprawnienie do żądania zadatku od strony niewykonującej umowy ograniczona jest w swoich roszczeniach jedynie do domagania się zapłaty zadatku wraz z odstąpieniem od umowy czy też wierzyciel może zrezygnować z tej możliwości, nie odstępować od umowy oraz żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych?
Podobne pytanie jeden z sądów apelacyjnych zadał Sądowi Najwyższemu, który odpowiadając na nie podjął uchwałę o wskazanej poniżej treści.
ORZECZENIE SĄDU
W razie niewykonania zobowiązania wierzyciel, który nie odstąpił od umowy może dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych, a należne mu odszkodowanie nie jest ograniczone do wartości zadatku lub jego podwójnej wysokości.
PRAKTYCZNE ZNACZENIE ORZECZENIA
Ograniczenie wysokości rekompensaty za nie wykonanie umowy do kwoty zastrzeżonego zadatku nie zawsze może być korzystne dla wierzyciela. Nie trudno bowiem wyobrazić sobie sytuacje, gdy wierzyciel poniesie większe szkody z tego tytułu. W takim przypadku wierzyciel nie jest ograniczony możliwością żądania odszkodowania jedynie w wysokości zastrzeżonego zadatku i może domagać się naprawienia szkody kontraktowej na zasadach określonych w przepisach art. 471. i n. kodeksu cywilnego.
SYGNATURA
Uchwała Sądu Najwyższego z 25 czerwca 2009 roku, sygn. III CZP 39/09, opublikowana na stronie internetowej Sądu Najwyższego, http://www.sn.pl.
Michał Koralewski
www.koralewski.pl
|
Pełna treść artykułu dostępna jest w formie e-gazety. Zamów Gazetę PDF  nr 12(92)2009  |
|
