Ubezpieczenie kredytów kupieckich i innych należności firmy
RAPORT: Ubezpieczenia dla MSP
Aktualna sytuacja na rynku często zmusza przedsiębiorców do zabezpieczenia się przed ryzykiem niewypłacalności kontrahentów. Dotyczy to zarówno przypadków, w których nieregulowanie zobowiązań ma charakter niezależny od kontrahenta (np. zatory płatnicze), jak i tych spowodowanych zwyczajną nieuczciwością współpracującego partnera biznesowego.
Taka sytuacja jest szczególnie niebezpieczna dla finansów przedsiębiorcy w przypadku udzielania kontrahentom tzw. kredytu kupieckiego, czyli odroczenia terminów płatności faktur. Wówczas czeka on bowiem na zapłatę faktury aż dwa lub trzy miesiące i dopiero po upływie tego terminu może podejmować kroki w celu otrzymania zapłaty. Stanowi to realne ryzyko zaburzeń bądź nawet utraty płynności finansowej przedsiębiorcy, który w konsekwencji może mieć problemy z wywiązaniem się z zobowiązań wobec swoich dostawców.
Aby zminimalizować bądź nawet uniknąć trudności związanych z wyegzekwowaniem należnych sum, warto pomyśleć o ubezpieczeniu wierzytelności z kredytu kupieckiego.
Kredyt kupiecki, inaczej zwany kredytem handlowym lub towarowym, stanowi jedną ze stosowanych pozabankowych form pomocniczego finansowania działalności gospodarczej, udzielaną przez sprzedawcę kupującemu. Polega on na odroczeniu terminu płatności zobowiązań wynikających z faktur.
Przedmiotem ubezpieczenia ryzyka kredytu kupieckiego są przysługujące ubezpieczającemu bezsporne należności z tytułu udzielonych kredytów kupieckich. Należą do nich wierzytelności wynikające z wystawionych przez sprzedawcę (Ubezpieczającego) w okresie obowiązywania polisy faktur, niezapłaconych przez kontrahenta bądź zapłaconych jedynie częściowo w określonym na fakturze terminie płatności.
Na podstawie uzyskanych od Ubezpieczającego danych, dotyczących zarówno jego przedsiębiorstwa, jak i sytuacji kontrahentów mających zostać objętymi ubezpieczeniem kredytu, Ubezpieczyciel przed zawarciem umowy ubezpieczenia dokonuje oceny związanego z transakcją ryzyka. Ubezpieczyciele żądają zwykle przede wszystkim danych dotyczących wysokości krajowych i zagranicznych obrotów przedsiębiorstwa – w przypadku kontrahentów pochodzących z krajów o niepewnej sytuacji polityczno-ekonomicznej, objęcie ich należności ubezpieczeniem może okazać się utrudnione.
Po dokonaniu takiej analizy Ubezpieczyciel wyznacza Ubezpieczającego dla każdego kontrahenta, którego zdecydował się objąć ubezpieczeniem, a także limit kredytowy oraz czas jego obowiązywania.
Taki limit stanowi górną granicę odpowiedzialności Ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia kredytu kupieckiego w stosunku do konkretnego kontrahenta przedsiębiorcy i określa bezpieczną wielkość zaangażowania finansowego Ubezpieczającego. W przypadku przekroczenia ustalonego limitu, nadwyżka należności obciąża bowiem ryzyko Ubezpieczającego, a Ubezpieczyciel nie odpowiada za jej ewentualne pokrycie.
Limity ustalane są w decyzjach kredytowych. Decyzja kredytowa zawiera między innymi informacje o ustaleniu limitu kredytowego wobec danego klienta, jak również może zostać ustalony w niej zakres oraz inne warunki ochrony ubezpieczeniowej dla należności od danego klienta. Przykładowo, może się tam znaleźć obowiązek ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń, które Ubezpieczający zobowiązany jest uzyskać od danego klienta.
Raz przyznany limit nie ma charakteru stałego. W czasie trwania umowy ubezpieczenia Ubezpieczyciel zazwyczaj monitoruje bowiem sytuację finansową kontrahentów Ubezpieczającego podlegających ubezpieczeniu i w przypadku jej pogorszenia bądź pojawienia się pierwszych negatywnych przesłanek, pozwalających uznać, że sytuacja taka może w najbliższym czasie się pogorszyć, ma prawo obniżyć lub nawet zlikwidować limit kredytowy.
Przed zawarciem umowy ubezpieczenia Ubezpieczyciel ustala również składkę ubezpieczeniową, biorąc pod uwagę – poza sytuacją finansową przedsiębiorcy i jego klientów – także dane historyczne odnośnie ich współpracy, szczególnie terminowość płatności faktur i sumy oraz czas dotychczasowego zalegania z płatnościami. Składka zwykle podlega rozliczeniu na koniec roku ubezpieczeniowego z uwzględnieniem ewentualnych zniżek za brak zdarzeń, powodujących powstanie obowiązku wypłaty odszkodowania.
Umowa ubezpieczeniowa zawiera katalog zdarzeń powodujących po stronie Ubezpieczyciela obowiązek zapłaty odszkodowania. Odszkodowanie ubezpieczeniowe najczęściej jest wypłacane, w przypadku gdy:
Standardowe postanowienia umów ubezpieczeniowych przewidują zwykle, że po dokonaniu zapłaty odszkodowania przez Ubezpieczyciela wszystkie prawa Ubezpieczającego do wysokości wypłaconego odszkodowania w stosunku do klienta lub innej osoby trzeciej przechodzą na Ubezpieczyciela. Co więcej, Ubezpieczyciel może przed zapłatą samego odszkodowania zażądać od Ubezpieczającego przeniesienia ubezpieczonych należności. Wiąże się z tym obowiązek wydania wszystkich dokumentów związanych z należnością.
Z podatkowego punktu widzenia, składkę ubezpieczeniową przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu firmy. W przypadku braku zapłaty za towar przez odbiorców objętych ubezpieczeniem, spółka może niespłaconą część wierzytelności, stanowiącą jej udział własny, zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, jeśli uprzednio wierzytelność ta została zarachowana jako przychody należne, a jej nieściągalność została odpowiednio udokumentowana – tak wynika m.in. z pisma Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie, 1471/DPD2/423-133/05/MS3).
Pomimo niewątpliwych korzyści, związanych z ograniczeniem ryzyka niewypłacalności klientów poprzez ubezpieczenie odroczonych należności, należy jednak zwrócić uwagę na to, że ubezpieczenie kredytu kupieckiego nie powinno być przez przedsiębiorców traktowane jako zwyczajna – jak np. kredyt obrotowy – forma finansowania działalności przedsiębiorstwa. Takie źródło finansowania uruchamia się bowiem, w zasadzie dopiero gdy danej należności nie da się już wyegzekwować w inny sposób, a zatem stanowi niejako odszkodowanie dla przedsiębiorcy za niezapłaconą przez kontrahenta fakturę. Trzeba liczyć się również z tym, że z uwagi na koszty związane z obsługą ubezpieczenia (opłaty, prowizje Ubezpieczyciela,) kwoty należności nie uda się odzyskać w całości. Zwłaszcza w przypadku wysokich kwot objętych ubezpieczeniem istnieje zwykle możliwość negocjacji warunków umowy – warto zatem przed zawarciem umowy skonsultować jej treść z profesjonalnymi doradcami, którzy wskażą na ewentualne ryzyka związane z zawarciem umowy.
Barbara Wawrzyniak
Radca prawny z Kancelarii BSO Prawo & Podatki
Aby zminimalizować bądź nawet uniknąć trudności związanych z wyegzekwowaniem należnych sum, warto pomyśleć o ubezpieczeniu wierzytelności z kredytu kupieckiego.
Kredyt kupiecki, inaczej zwany kredytem handlowym lub towarowym, stanowi jedną ze stosowanych pozabankowych form pomocniczego finansowania działalności gospodarczej, udzielaną przez sprzedawcę kupującemu. Polega on na odroczeniu terminu płatności zobowiązań wynikających z faktur.
Przedmiotem ubezpieczenia ryzyka kredytu kupieckiego są przysługujące ubezpieczającemu bezsporne należności z tytułu udzielonych kredytów kupieckich. Należą do nich wierzytelności wynikające z wystawionych przez sprzedawcę (Ubezpieczającego) w okresie obowiązywania polisy faktur, niezapłaconych przez kontrahenta bądź zapłaconych jedynie częściowo w określonym na fakturze terminie płatności.
Na podstawie uzyskanych od Ubezpieczającego danych, dotyczących zarówno jego przedsiębiorstwa, jak i sytuacji kontrahentów mających zostać objętymi ubezpieczeniem kredytu, Ubezpieczyciel przed zawarciem umowy ubezpieczenia dokonuje oceny związanego z transakcją ryzyka. Ubezpieczyciele żądają zwykle przede wszystkim danych dotyczących wysokości krajowych i zagranicznych obrotów przedsiębiorstwa – w przypadku kontrahentów pochodzących z krajów o niepewnej sytuacji polityczno-ekonomicznej, objęcie ich należności ubezpieczeniem może okazać się utrudnione.
Po dokonaniu takiej analizy Ubezpieczyciel wyznacza Ubezpieczającego dla każdego kontrahenta, którego zdecydował się objąć ubezpieczeniem, a także limit kredytowy oraz czas jego obowiązywania.
Taki limit stanowi górną granicę odpowiedzialności Ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia kredytu kupieckiego w stosunku do konkretnego kontrahenta przedsiębiorcy i określa bezpieczną wielkość zaangażowania finansowego Ubezpieczającego. W przypadku przekroczenia ustalonego limitu, nadwyżka należności obciąża bowiem ryzyko Ubezpieczającego, a Ubezpieczyciel nie odpowiada za jej ewentualne pokrycie.
Limity ustalane są w decyzjach kredytowych. Decyzja kredytowa zawiera między innymi informacje o ustaleniu limitu kredytowego wobec danego klienta, jak również może zostać ustalony w niej zakres oraz inne warunki ochrony ubezpieczeniowej dla należności od danego klienta. Przykładowo, może się tam znaleźć obowiązek ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń, które Ubezpieczający zobowiązany jest uzyskać od danego klienta.
Raz przyznany limit nie ma charakteru stałego. W czasie trwania umowy ubezpieczenia Ubezpieczyciel zazwyczaj monitoruje bowiem sytuację finansową kontrahentów Ubezpieczającego podlegających ubezpieczeniu i w przypadku jej pogorszenia bądź pojawienia się pierwszych negatywnych przesłanek, pozwalających uznać, że sytuacja taka może w najbliższym czasie się pogorszyć, ma prawo obniżyć lub nawet zlikwidować limit kredytowy.
Przed zawarciem umowy ubezpieczenia Ubezpieczyciel ustala również składkę ubezpieczeniową, biorąc pod uwagę – poza sytuacją finansową przedsiębiorcy i jego klientów – także dane historyczne odnośnie ich współpracy, szczególnie terminowość płatności faktur i sumy oraz czas dotychczasowego zalegania z płatnościami. Składka zwykle podlega rozliczeniu na koniec roku ubezpieczeniowego z uwzględnieniem ewentualnych zniżek za brak zdarzeń, powodujących powstanie obowiązku wypłaty odszkodowania.
Umowa ubezpieczeniowa zawiera katalog zdarzeń powodujących po stronie Ubezpieczyciela obowiązek zapłaty odszkodowania. Odszkodowanie ubezpieczeniowe najczęściej jest wypłacane, w przypadku gdy:
- egzekucja należności od Kontrahenta Ubezpieczającego zostanie umorzona z uwagi na jej bezskuteczność;
- nastąpi przewlekła zwłoka kontrahenta Ubezpieczającego w zapłacie należności na rzecz Ubezpieczającego. Termin, po upływie którego kontrahent popada w „przewlekłą zwłokę” określony jest w umowach ubezpieczenia zwykle w zależności od terminu udzielonego kredytu kupieckiego i wynosi od 90 do nawet 270 dni,
- zostanie ogłoszona upadłość kontrahenta Ubezpieczającego;
- zostanie wszczęte postępowanie układowe z kontrahentem Ubezpieczającego.
Standardowe postanowienia umów ubezpieczeniowych przewidują zwykle, że po dokonaniu zapłaty odszkodowania przez Ubezpieczyciela wszystkie prawa Ubezpieczającego do wysokości wypłaconego odszkodowania w stosunku do klienta lub innej osoby trzeciej przechodzą na Ubezpieczyciela. Co więcej, Ubezpieczyciel może przed zapłatą samego odszkodowania zażądać od Ubezpieczającego przeniesienia ubezpieczonych należności. Wiąże się z tym obowiązek wydania wszystkich dokumentów związanych z należnością.
Z podatkowego punktu widzenia, składkę ubezpieczeniową przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu firmy. W przypadku braku zapłaty za towar przez odbiorców objętych ubezpieczeniem, spółka może niespłaconą część wierzytelności, stanowiącą jej udział własny, zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, jeśli uprzednio wierzytelność ta została zarachowana jako przychody należne, a jej nieściągalność została odpowiednio udokumentowana – tak wynika m.in. z pisma Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie, 1471/DPD2/423-133/05/MS3).
Pomimo niewątpliwych korzyści, związanych z ograniczeniem ryzyka niewypłacalności klientów poprzez ubezpieczenie odroczonych należności, należy jednak zwrócić uwagę na to, że ubezpieczenie kredytu kupieckiego nie powinno być przez przedsiębiorców traktowane jako zwyczajna – jak np. kredyt obrotowy – forma finansowania działalności przedsiębiorstwa. Takie źródło finansowania uruchamia się bowiem, w zasadzie dopiero gdy danej należności nie da się już wyegzekwować w inny sposób, a zatem stanowi niejako odszkodowanie dla przedsiębiorcy za niezapłaconą przez kontrahenta fakturę. Trzeba liczyć się również z tym, że z uwagi na koszty związane z obsługą ubezpieczenia (opłaty, prowizje Ubezpieczyciela,) kwoty należności nie uda się odzyskać w całości. Zwłaszcza w przypadku wysokich kwot objętych ubezpieczeniem istnieje zwykle możliwość negocjacji warunków umowy – warto zatem przed zawarciem umowy skonsultować jej treść z profesjonalnymi doradcami, którzy wskażą na ewentualne ryzyka związane z zawarciem umowy.
Barbara Wawrzyniak
Radca prawny z Kancelarii BSO Prawo & Podatki
|
nr 10(126)2012  Zobacz więcej na temat: firma ubezpieczona | ubezpiecz firmę | ubezpieczenia dla msp | ubezpieczenie msp |
|
